Bond

Breytingar færast yfir mann með árunum. Sú var tíðin að ég gat ekki beðið eftir næstu James Bond-mynd og á þær gat ég (og get enn) horft aftur og aftur. Nú ber svo við að ég er enn ekki farinn að sjá þá nýjustu, sem mér skilst að sé mjög góð. Ég er meira að segja búinn að kaupa diskinn og hann bíður áhorfs við sjónvarpstækið heima hjá mér. Svo er spurningin hversu sálrænt þetta sé. Þori ég kannski ekki að kynnast Daniel Craig í hlutverkinu? Nei, það er fjandakornið ekki ástæðan. Ég held að ég sé kannski miklu fremur að geyma myndina þangað til ég er alveg 100% viss um að geta horft á hana í ró og næði og alla í einu. Heima hjá mér ríkir nefnilega sjaldnast himneskur bíófriður.

Mér þykir vænt um James Bond, þótt hann sé í rauninni ósköp asnaleg fígúra þegar grannt er skoðað. Og ég er ánægður með alla þá sem hann hafa leikið. Margir eru vondir við George Lazenby og Timothy Dalton og tala illa um þá og frammistöðu þeirra, en í mínum augum skiluðu þeir sínu barasta ágætlega. Sumir segja að Roger Moore hafi verið hálfgerður trúður í hlutverkinu en það er tóm tjara. Það er langt bil milli enskrar kímni og trúðsskapar. Fyrsta Bond-myndin sem ég sá í bíó var með Moore og hann var líka gamall kunningi síðan hann lék Dýrlinginn. Ég hreifst strax af karli í þessu hlutverki. Moore er vanmetinn leikari, e.t.v. aðallega vegna þess hvað hann hefur verið afkastalítill. Connery, sem mér finnst hins vegar stórlega ofmetinn og í raun afskaplega takmarkaður leikari, var að sjálfsögðu fínn Bond líka. Og ég kunni vel við Pierce Brosnan, sem hafði svipaðan bakgrunn og Roger Moore, þ.e. sjónvarpið, og tók hann sér að mörgu leyti til fyrirmyndar í túlkun sinni.

Í mínum augum eru allar Bond-myndirnar skemmtilegar, hver á sinn hátt. Ég vildi bara óska þess að Bond hefði verið leyft að eldast. Kannski gerir einhver góður leikstjóri mynd þar sem Bond fer að fást við illþýði á efri árum. Moore er að verða áttræður, Connery er 77 - mikið asskoti væri gaman að sjá annað hvort þessara glæsimenna kljást við einhvern aldraðan illingja - kannski elliheimilisforstjóra með heimsyfirráðadrauma?

 

 

Norðanátt

Föðursystir mín hélt því fram að Borgþór Jónsson heitinn, veðurfræðingur, spáði alltaf vondu veðri og hún slökkti gjarnan á sjónvarpinu ef hann flutti veðurfréttirnar. Heima hjá mér höllumst við að því að Haraldur Ólafsson sé sams konar óveðurskráka, a.m.k. fyrir okkur Norðlendinga. Það er ekki einleikið hversu oft norðanhvassviðri, kuldi og éljagangur eru í kortunum þegar Haraldur sér um veðurfregnirnar í sjónvarpinu. Þetta er áreiðanlega tilviljun ein og líka það að lærisveinn hans, Hálfdán, virðist álíka norðanáttarglaður! Ég varð alls hugar feginn einn daginn fyrir skemmstu þegar ég sá viðtal við Harald Ólafsson í beinni útsendingu í norska sjónvarpinu. Þá var karl staddur í Björgvin. Ég hugsaði með mér að nú yrði þó bið á norðanveðrum og snjókomu á Íslandi. Og það stóð heima. Veður hefur verið afskaplega gott síðustu vikurnar! En gott ef ég heyrði ekki út undan mér einhverjar fréttir af kuldakasti og skítaveðri í Noregi!

Um ágætan mann var skrifað í minningargrein að hann hefði ekki haft smekk fyrir vorhretum. Ég þekki reyndar engan sem hefur beinlínis smekk fyrir svoleiðis löguðu, en gott væri nú ef Veðurstofan hleypti Haraldi ekki í sjónvarpið fyrr en vel er liðið á haustið!

Leiðir

Allar leiðir liggja til Reykjavíkur. Í samgöngumálum virðist það meginkrafa alls þorra landsbyggðarfólks að sem styst og best leið verði til höfuðborgarinnar. Sumir vilja leggja svokallaðan norðurveg um Kjöl milli Akureyrar og Reykjavíkur og það er út af fyrir sig skiljanlegt. Margt mælir með því, ýmislegt á móti, eins og gengur. Það sem ég ekki skil er hins vegar af hverju fólk í bæjum og sveitum landsins vill ekki fá betri vegi innan sinna byggðarlaga eða á milli þeirra.

Gott dæmi er vegurinn um Bröttubrekku (sem liggur raunar alls ekki um Bröttubrekku) og svonefnd Vatnaleið yfir Snæfellsnes til Stykkishólms. Þetta eru hinir fínustu vegir og hafa myndað góða tengingu fyrir Hólmara og Dalamenn suður til Reykjavíkur. Vegurinn milli þessara byggðarlaga, Stykkishólms og Búðardals, er hins vegar hrein hörmung og hefur verið lengi. Kannski stendur til að betrumbæta hann, ég veit það ekki, en ekki hef ég heyrt að það sé forgangsverkefni. Mér er sagt að margir áratugir séu síðan fyrst var mælt fyrir brú yfir Álftafjörð. Hún er ekki komin enn og áreiðanlega ekki einu sinni á biðlista.

Hugsanlega hefði verið nær að byggja upp fínan og góðan veg um Heydal, sem Hólmarar og Dalamenn hefðu notið góðs af, í stað þess að eyða miklu fé í tvær leiðir af Vesturlandi yfir hálendi til Borgarfjarðar og Mýra. Síðan hefði verið hægt að leggja góðan veg út með norðanverðu Nesinu til Stykkishólms og inn með Hvammsfirði til Búðardals.

En þá hefði orðið ögn lengra fyrir íbúa beggja byggðarlaga til Reykjavíkur. Þangað er vissulega nauðsynlegt að komast annað veifið, en ég hefði haldið í minni alkunnu einfeldni að það væri líka mikilvægt að komast á milli staða á landsbyggðinni. Þá væri e.t.v. hægt að samnýta alls konar aðstöðu, t.d. heilbrigðisþjónustu, skóla, vinnustaði, o.s.frv. En kannski er það nákvæmlega það sem landsbyggðarfólk vill ekki?

Spyr sá sem ekki veit.

Laxá

Við vorum að koma heim úr nokkurra daga dvöl í sumarbústað sem stendur skammt frá Laxárvirkjun. Veður var svalt en kyrrt og yndislegt og það var gaman að rölta upp með ánni og stöðvarhúsunum eins og við gerum gjarnan þegar við eigum leið um þessar slóðir. Og vegna deilna um virkjanir fyrr og nú velti maður því ósjálfrátt fyrir sér á leiðinni upp með ánni hvaða afstöðu maður ætti eiginlega að taka í þessum málum.

Laxárvirkjun, sem kúrir ósköp lítil og yfirlætislaus í mynni Laxárdals, umlukin fjöllum og hömrum að mestu, olli gríðarlegum deilum á sínum tíma. Þær deilur skjóta upp kollinum enn í dag, enda langar Landsvirkjun að hækka efstu stífluna um tíu metra eða svo og þar með myndi verða til nokkru stærra lón en fyrir er. Fyrir Landsvirkjun vakir einkum, skilst mér, að stöðva með þessu linnulausan sandburð Laxár inn í stöðvarnar, en sandurinn er erkióvinur túrbínanna. Sandurinn er á hinn bóginn ættaður af melum og söndum Mývatnssveitar og nágrennis, þar sem víða hefur þó verið unnið markvisst og vel heppnað uppfræðslustarf.

Já, tilveran er flókin og ekki einfalt að leysa öll mein. Á göngu minni um Laxársvæðið reyndi ég að sjá fyrir mér tölvuteikningarnar af lóninu sem til yrði ef stíflan yrði hækkuð og gat í fljótu bragði ekki séð að um neitt skelfilegt umhverfisslys yrði að ræða. En breytingatillögur eins og þessi valda alltaf deilum og jafnvel heift.

Mér finnst gaman að skoða Laxárvirkjun. Það er gaman að koma inn í stöðvarhúsið, lalla sér inn í bergið og sjá tækin og ekki síður sýningargripina sem þar eru gjarnan á sumrin. Það er líka gaman að rölta um og skoða ána og virkjanirnar, hlusta á auðnutittlingana og virða fyrir sér endurnar á lóninu. Útsýnið af stíflunni er fagurt og niðurinn notalegur, þótt hár sé.

Ég get ekki séð að mein eða ami sé að Laxárvirkjun á nokkurn hátt. Hið sama má segja um margar aðrar tiltölulega litlar virkjanir sem ég hef heimsótt. Á hinn bóginn ber að horfa á það að þær eru margfalt minni en Kárahnjúkavirkjun, en þangað á ég eftir að koma. Ég hlakka til að komast að því hvort sú virkjun fellur mér jafn vel í geð og stöðvarhúsin og stíflurnar í Laxá. Ég verð að játa að fyrirfram er ég efins, en maður veit aldrei. Einu sinni þoldi ég ekki Jack Lemmon - dæmdi karl vonlausan eftir leiðindaframmistöðu í einhverri miðlungsmynd - en svo sá ég allt í einu góða mynd með karlinum og hef síðan haft á honum miklar mætur. Ég ætla að reyna að dæma ekki fyrirfram hvað virkjanamálin snertir.

Plast

Alveg varð ég standandi steinhissa í gær þegar ég uppgötvaði að ég hef verið umhverfisböðull árum og áratugum saman án þess að gera mér grein fyrir því! Innkaupapokar úr plasti eyðast á nokkur hundruð árum! Ég er mikill plastpokabrúkari og var í hjarta mínu sannfærður um að pokarnir væru fyrir löngu orðnir miklu umhverfisvænni en þeir voru í gamla daga. Svona getur maður verið grænn - án þess að vera vinstri. En nú veit ég betur. Nú fer ég að horfa á gömlu konurnar með margnota taupokana með enn meiri virðingu en áður og huga alvarlega að því að verða mér úti um nokkra slíka sjálfur. En er það ekki ennþá svo að Pokasjóður, sem úthlutar til margra góðra landverndarmála, fær bróðurpart tekna sinna af þessum mengandi illyrmum, plastpokunum? Ef satt er, finnst engum það skrýtið nema mér? Kannski er þetta bara gamli, góði íslenski tvískinnungurinn, sem birtist hvergi skýrar en í þeirri staðreynd að íslenska ríkið, sem ver milljörðum til heilbrigðisþjónustu hefur jafnframt einkaleyfi á sölu þess varnings sem veldur mesta heilsutjóninu.

Amiríka

Fylgdist fyrir skemmstu með viðtali við Al Gore, fyrrverandi varaforseta Bandaríkjanna, í norska sjónvarpinu. Hann var líkur mörgum öðrum bandarískum stjórnmálamönnum að því leyti að ég var aldrei viss um hvort honum væri full alvara í umhverfisverndarvafstri sínu eða hvort þetta væri hlutverk sem hann væri að leika, einhver hilla sem hann hefði fundið til að láta ljós sitt skína af, nú þegar forsetadraumar hans eru trúlega búnir. Ég fæ hið sama á tilfinninguna varðandi George Bush. Mér finnst hann aldrei einlægur, miklu frekar líkari tiltölulega slöppum leikara sem er að reyna að sannfæra okkur um að hann sé ekki að leika. Gore er reyndar skárri leikari, það má hann eiga, og ég er í rauninni sannfærður um að umhverfisverndin er hans hjartans mál. Það er bara eitthvað í sambandi við bandaríska framkomu sem veldur þessu. Ég man ekki eftir þessu hvað Jimmy Carter varðar (einhver viðfelldnasti maður sem á skjánum sést) svo að þessi þróun gæti hafa byrjað með kvikmyndaleikaranum Ronald Reagan - sem var vitaskuld í essinu sínu í hlutverki forseta Bandaríkjanna og leið alla tíð best í nánd við kvikmyndatökuvélar.

Í sama þætti var Gro Harlem Brundlandt, en þau Gore eru ágætir vinir. Einstaklega viðkunnanleg kona. Veit ekkert hvernig hún stóð sig þegar hún var forsætisráðherra og veit ekkert hvernig hún stendur sig í núverandi embætti, en mikla persónutöfra hefur hún svo sannarlega. Geðþekk, glaðleg, alþýðleg og rökföst.

Nú hefur Hillary Rodham Clinton safnað digrum sjóðum og á eflaust eftir að safna meiru. Hörkukvenmaður. Ég kann líka vel við Obama, helsta keppinautinn hennar, en hann er kannski of ungur og reynslulítill, ég veit það ekki. Það kann að vera kostur líka, að vissu leyti. Guiliani yrði ábyggilega ágætur forseti, en ég verð að játa að ég er alltaf hálfsmeykur við repúblikana. Þeir hafa verið að mála Bandaríkin út í horn á síðustu árum og ég held að þjóðinni veiti ekkert af demókrata núna, eigi hún að eygja möguleika á sæmilegri sambúð við the rest of the world. Það er margt gott í henni Amiríku og sú duglega þjóð þarf, eins og aðrar, að eiga góðan leiðtoga.

 

Hrafn

Á vappi mínu til vinnu í morgun tók ég eftir hrafni sem sat uppi á ljósastaur og virtist hafa augastað á einhverju framar á veginum. Þegar nær dró sá ég hvar hálfslítraferna af jógúrt lá í götunni. Krummi flaug síðan niður, fékk sér vænan sopa af því sem slest hafði úr fernunni, tók hana loks í gogginn og flaug með hana burt. Væntanlega er fernan nú orðin að smásnifsum, enda greinilegt á háttalagi hrafnsins að honum þótti mjólkurafurðin góð.

Ég hélt satt að segja að svona sóðaskapur heyrði sögunni til og að við Íslendingar værum hættir þeim landlæga ósið að henda rusli frá okkur þar sem okkur sýnist, t.d. út um bílglugga. Maður sem étur morgunmatinn sinn undir stýri á þó trúlega við fleiri vandamál að glíma en sóðaskapinn einan. Og krummi, sem oft er skammaður fyrir draslarahátt, sýndi hér og sannaði að hann getur verið öflugur landhreinsari líka.

 

Tindátar

Viðbrögð sumra stjórnmálamanna við hugmyndum Björns Bjarnasonar dómsmálaráðherra um þjálfað varalið, sem ætti að vera til taks þegar stórfelldar náttúruhamfarir eða vopnaðir klikkhausar skekja Ísland, eru einkennileg. Össur Skarphéðinsson fór t.d. mikinn og sagði Björn og fleiri enn komna í tindátaleik, eða eitthvað í þeim dúr. Þau ummæli dæma sig sjálf; það er bersýnilega ekki Björn Bjarnason sem þarf að fullorðnast. Það er margt gott sem Össur segir - og svo er karl yfirleitt bráðskemmtilegur líka - en hér skaut hann sig í fótinn sem oftar. Þessi hugmynd er nefnilega óvitlaus með öllu. Dettur okkur í hug að hér muni ekki einn góðan veðurdag ríða yfir svo stórkostlegar náttúruhamfarir að við þurfum ekki á hverjum einasta þjálfuðum manni að halda sem hægt er að fá? Og samræmdar aðgerðir? Getur einhver fullyrt að  náttúruhamfarir séu úr sögunni á Íslandi? Er ekki gosbelti skammt frá höfuðborgarsvæðinu? Það er enginn að tala um her. Ekki einu sinni vísi að her. Lögreglu- og björgunarlið eru alltof fámenn til að geta tekist á við stórfelldar náttúruhamfarir. Um hryðjuverkamenn þori ég varla að hugsa, en hvað gæti gerst ef einhver vitlaus ríkisstjórn tæki vitlausa ákvörðun sem vitlausir menn yrðu vitlausir yfir?

Íslendingar hafa löngum hugsað sem svo: ,,Það kemur ekkert fyrir mig. Bara einhverja aðra." Hvergi er þetta ljósara en í umferðinni. En þessi hugsun er ekki einasta röng. Á þessum síðustu og verstu tímum er hún hreint og beint hrollvekjandi. Hvenær mun okkur skiljast að við búum í landi hrikalegra náttúruhamfara og erum hluti af hinum vestræna heimi sem margir hata meira en pestina? Haltu þínu striki, Björn.

Grunnar

Á morgnana geng ég stundum fram hjá tveimur blokkargrunnum, sem staðið hafa þarna nær óbreyttir í marga mánuði - mörg ár, held ég meira að segja. Í öðrum grunninum stendur gamall pallbíll og tvö hjólhýsi, annað líklega kaffistofa einhvers ósýnilegs manns sem þarna vinnur, en hitt virðist hafa dagað þarna uppi fyrir löngu. Eru engin takmörk fyrir því hvað byggingaverktakar mega halda lóðum lengi án þess að gera nokkurn skapaðan hlut við þær? Að þessu er sjón- og leðjumengun, auk þess sem nágrannarnir eru orðnir langþreyttir. Hvaða reglur gilda um svona nokkuð? Get ég kannski fengið lóð og haldið henni ef ég gæti þess að mæta þangað reglulega og taka fáeinar skóflustungur?

Taugar

Margt fer í taugarnar á mér. Aðallega fer það þó í taugarnar á mér hversu margt fer í taugarnar á mér. Ég stekk oft upp á nef mér eða byrja að þusa og tuða yfir alls konar smámunum, oft hlutum sem ég fæ ekki breytt. Veðrið fer til dæmis oft í taugarnar á mér. Stundum finnst mér þetta land langt fyrir utan mörk hins byggilega heims. Og þá læt ég gremju mína bitna á einhverjum sem ekkert hefur til saka unnið. Það er hábölvað að fara svona í taugarnar á sjálfum sér. Eins og ég er nú vel gerður piltur að mörgu leyti! Ætli þetta endi ekki bara með einhvers konar sjálfsofnæmi?

Ég er óskaplega heppinn maður í lífinu. Ég á frábæra konu, dásamleg börn, fullt af ættingjum og góðum kunningjum og fáa en afskaplega góða og trygga vini. Ég bý í góðu húsnæði, á ágætan bíl og í bænum mínum fæ ég alla þá þjónustu sem ég get mögulega óskað mér (það er helst að vanti góða HMV eða Virgin-búð!). Ég skil ekki hvers vegna ég leyfi lífinu og tilverunni stundum að fara svona í taugarnar á mér. Get ég afsakað mig með því að ég sé bara svona "mannlegur"? Það er engin ástæða til að kvarta þótt hlutirnir gangi ekki alltaf og ævinlega eins og ég hefði kosið. Það góða við þetta er að ég átta mig alltaf um síðir, eins og núna, og leggst þá á þakkarbæn fyrir hvað ég er ljónheppinn maður og hvað hlutskipti mitt er einstaklega gott. Ég vona að því gleymi ég aldrei.